Romer

 

Ole Rømer - duński matematyk, urodził się 25 września 1644 roku w Arhaus. Studiował na uniwersytecie kopenhaskim, gdzie był uczniem i asystentem astronoma Jana Picarda (1620 – 1682). W 1672 roku udaje się do Paryża, gdzie zostaje zatrudniony przez  Ludwika XIV jako nauczyciel i zajmuje się badaniami w Królewskim Obserwatorium Astronomicznym. Jego „szefem” był wówczas Giovanni Domenico Cassini. To z nim Rømer współpracował przy próbach obliczenia prędkości światła. W 1676 podał pierwsze szacunkowe dane dotyczące prędkości światła . Obliczenia te, choć były dalekie od rzeczywistej prędkości światła, stanowią pierwszy dowód na to, że prędkość światła jest ograniczona (skończona). Rømerowi udało się to, czego nie dokonał nawet Galileusz – próbując dowieść niesłuszności poglądu o nieskończonej prędkości światła. Zostaje też członkiem Królewskiej Akademii Nauk i prowadzi prace nad zaopatrzeniem w wodę Wersalu i fontannami ozdabiających ogrody tej królewskiej siedziby. W 1681 wraca do Danii, gdzie zostaje profesorem astronomii uniwersytetu w Kopenhadze i prowadzi uniwersyteckie obserwatorium astronomiczne w Rundetårn – okrągłej wieży zbudowanej obok gmachu uczelni.   Kilkukrotnie był wybierany rektorem kopenhaskiego uniwersytetu. W 1701 roku Rømer utworzył jedną z pierwszych skal temperatur. W skali tej „0” odpowiada temperaturze zamarzania mieszaniny wody z solą. Oznacza się ją symbolem °Rø . Obecnie skala Rømera jest rzadko stosowana, ale stanowiła ona podstawę dla skali Daniela Fahrenheita, która jest używa w krajach anglojęzycznych. Oto wzór, który pozwala zamienić temperaturę ze skali Rømera na skalę Celsjusza:

 

Od 1705 roku pełnił urząd burmistrza i szefa policji w Kopenhadze. Zmarł 19 września 1710 roku w Kopenhadze.

Ciekawostki

Rømerowi Kopenhaga zawdzięcza rozświetlenie ciemnych zaułków miasta, co znacznie ułatwiło życie jego XVIII-wiecznym mieszkańcom - był bowiem pomysłodawcą i konstruktorem pierwszych  ulicznych latarń (zastosowano w nich olej roślinny).

W 1704 roku Rømer założył własne obserwatorium astronomiczne. Mieściło się ono nieopodal Kopenhagi, w  Virdslosemagle. Dzisiaj istnieje tam muzeum poświęcone uczonemu i początkom astronomii -  Kroppedal Muzeum.

Obserwatorium astronomiczne w Rundetårn (The Round Tower)  - okrągłej wieży, która od czasów Rømera do 1861 roku należała do Uniwersytetu Kopenhaskiego nadal istnieje. Stanowi tym samym najstarsze, funkcjonujące obserwatorium astronomiczne w Europie. Obecnie działa tylko w zimie, natomiast w cieplejszych miesiącach (od IX-III) wysoka na 36 metrów wieża jest doskonałym, przyciągającym turystów, punktem widokowym na starą Kopenhagę. We wnętrzach wieży można zobaczyć prezentację opowiadającą o osiągnięciach Ole Rømera. Mieszkańcy Kopenhagi chwalą się także tym, że wieża ta „wystąpiła” u Hansa Christiana Andersena (1805-1875) – opisywany w jednej z baśni piesek ma oczy wielkie jak... Okrągła Wieża.